ADHD
ADHD staat voor ‘Attention Deficit Hyperactivity Disorder’ of om het met andere woorden te zeggen ‘Alle Dagen Heel Druk’.
Belangrijkste kenmerken
Belangrijkste tips:
What’s in a name?
ADHD staat voor ‘Attention Deficit Hyperactivity Disorder’ of om het met andere woorden te zeggen ‘Alle Dagen Heel Druk’. Dat is althans het beeld dat de meesten onder ons hebben over ADHD, maar eigenlijk klopt die beschrijving niet helemaal. Hoewel veel kinderen met ADHD last hebben van hyperactiviteit kan het ook zijn dat ze enkel last hebben van aandachtsproblemen of impulsiviteit.
ADHD is een ontwikkelingsstoornis en een gedragsstoornis. Dat betekent dat het probleem ontstaat in de vroege kinderjaren en zich verder ontwikkelt doorheen de levensloop.
Met een gedragsstoornis wordt bedoeld dat de stoornis een invloed heeft op het handelen en het gedrag van de kinderen.
ADHD is op het eerste zicht niet zichtbaar. De stoornis komt vaak voor met andere stoornissen zoals bijvoorbeeld leerstoornissen, agressie, autisme …
Drie voornaamste kenmerken bij kinderen met adhd
Hyperactiviteit
Die kinderen hebben een hoger activiteitsgehalte dan wat de omgeving van hen verwacht. Dat hoger activiteitsgehalte uit zich vooral in het niet stil kunnen zitten. Die kinderen hebben voortdurend een gevoel van onrust in hun lichaam waardoor ze soms zenuwachtig overkomen. Je zal ze vaak zien friemelen met hun handen of met een voorwerp, tikken met hun handen of voeten of ellenlange verhalen horen vertellen waarbij de luisteraar al lang de draad kwijt is. Ook in hun slaap kunnen sommige kinderen met ADHD onrustig en erg beweeglijk zijn.
Impulsiviteit
Hun impulsiviteit bestaat erin dat die kinderen vaak niet nadenken voor ze iets doen. Ze flappen er alles zomaar uit, spreken voor hun beurt en onderbreken anderen vaak. Daardoor lijkt het alsof ze weinig geduld hebben. Ook vreetbuien, snel relaties aangaan en weer verbreken, snel geld uitgeven en voordringen zijn zaken die veel voorkomen. Let daarmee op, want daardoor vergeten kinderen met ADHD over mogelijke gevaren na te denken.
Aandachtsproblemen
Aandachtsproblemen komen vooral voort uit het feit dat ze moeilijkheden hebben met het selecteren van prikkels: ze kunnen in hun omgeving de belangrijke zaken niet onderscheiden van de minder belangrijke. Daardoor zijn ze vaak met allerlei dingen tegelijk bezig en verliezen ze hun aandacht. Ze komen ongeïnteresseerd over en hebben moeite met details. Vooral tijdens de speluitleg zal dat element naar boven komen. Omdat ze hun aandacht niet lang genoeg kunnen vasthouden, kunnen ze moeilijk planmatig werken, waardoor het lijkt alsof die kinderen slordig zijn en hun best niet willen doen.
Volg deze tips
Zorg voor structuur
Kinderen met ADHD hebben nood aan structuur, duidelijkheid en voorspelbaarheid.
Maak een duidelijke planning en overloop die met je leden. Voorzie genoeg momenten waarbij je leden voldoende kunnen bewegen zodat ze hun gedachten de vrije loop kunnen laten.
Maak duidelijke afspraken over wat waar thuishoort, en ondersteun met labeltjes, pictogrammen of een checklist.
Wees consequent als je iemand aanspreekt op hun gedrag. Maak ook duidelijk waarom bepaald gedrag niet oké is: ‘Wat je nu gedaan hebt, is niet oké. Daarom ga ik je nu even aan de kant zetten tot je afgekoeld bent.’ Die boodschap komt overigens helemaal anders binnen dan ‘Jij bent een lastig kind’. Je kan eventueel ook afspraken maken over de sancties die volgen als de regels overtreden worden. Let erop dat alle leid(st)ers dezelfde regels en sancties afspreken, zo niet zal het kind verward zijn. Zorg ervoor dat het kind daardoor niet geïsoleerd raakt van de groep, doe dat dus best op een onopvallende plaats en een goed tijdstip.
Pas je communicatie aan
Hoe kan je er nu voor zorgen dat kinderen met ADHD zo aandachtig mogelijk blijven om bijvoorbeeld naar de speluitleg te luisteren?
- Een eerste tip daarvoor is om de kinderen vooraan te zetten tijdens de uitleg en oogcontact te maken tijdens het uitleggen. Zorg er verder voor dat er zo weinig mogelijk prikkels zijn in de ruimte, want kinderen met ADHD vinden alles om hen heen aantrekkelijk of interessant.
- Gebruik eenvoudige taal, hou het kort en concreet.
- Trek de aandacht door bijvoorbeeld een teken of een zin à la “Krak? Boem!” af te spreken waarna de leden moeten luisteren naar jou.
- Splits lange opdrachten op in kleine stappen.
- Ondersteun je speluitleg met voldoende gebaren en doe opdrachten voor.
- Ouders kennen hun kinderen het beste. Daarom is het belangrijk om een goed contact met hen te hebben. Zo kunnen jullie de afspraken goed op elkaar afstemmen.
Besteed aandacht aan goede afspraken
- Maak met je medeleiding afspraken over hoe je reageert op bepaald gedrag.
- Maak met je leden duidelijke afspraken over wat kan en niet kan en wat de gevolgen zijn. Hang ze ergens op zodat iedereen ze kan herbekijken.
- Bij situaties die vaak moeilijker lopen, herinner je je leden het beste aan wat de regels zijn en welk gedrag je verwacht.
- Baken tijdens een spel je terrein goed af en maak duidelijk in welke ruimte je wat mag doen.
- Beloon gewenst gedrag. Een complimentje of schouderklopje geven kost geen moeite. Of misschien vinden jullie een creatiever beloonsysteem?
Grijp tijdig in
Een kind met ADHD kan erg enthousiast zijn tijdens het spelen maar soms ook té enthousiast. Die kinderen kunnen moeilijk hun eigen grenzen afbakenen en weten vaak niet wanneer ze moeten stoppen. Daardoor kunnen ze dingen kapot maken of andere kinderen pijn doen. Als leid(st)er is het jouw taak om te helpen die grenzen te bewaken. Als je ziet dat een kind te enthousiast of hevig aan het worden is grijp je beter in. Het aloude gezegde luidt: Beter voorkomen dan genezen!
Help hen met medicatie
Communiceer daarover goed met de ouders zodat je perfect weet hoe de dosering in elkaar zit. Let op: kinderen vinden het meestal niet leuk om medicatie te nemen, doe dat dus best niet waar andere kinderen bij zijn. Stel hen op hun gemak.
Wissel activiteiten af
Kinderen met ADHD houden van actieve spelen met veel competitie. Daar kunnen ze veel energie in kwijt en kunnen ze zich goed in uitleven. Maar zorg er voor dat je die spelen afwisselt met rustige spelen. Kinderen met ADHD kunnen er baat bij hebben om hun energie ook eens te ontladen tijdens een rustig moment. Het is voor kinderen met ADHD erg lastig om de hele tijd zo actief te zijn. Zorg er ook voor dat er tijdens de spelen door steeds duidelijke instructies gegeven worden van de verwachtingen. Het is vaak tijdens de vrije momenten dat het fout loopt. Las bij rustige activiteiten regelmatig een uitleefmoment in en maak bij drukke en competitieve activiteiten tijd voor afkoelmomentjes.
Zorg goed voor jezelf
Het zorgen voor een ‘druk’ kind kan erg lastig zijn. Het is belangrijk om voldoende tijd voor jezelf te nemen of af en toe eens te wisselen van leiding. Als je het lastig hebt, kan je bijvoorbeeld altijd eens met iemand gaan praten zodat je die last niet alleen moet opnemen.
En leiding met ADHD?
Als kinderen ouder worden, vinden ze meestal wel een manier om hun AD(H)D een plek te geven in sociale situaties of voorbeeldfuncties. In de meeste gevallen is er dus geen enkel vuiltje aan de lucht. De jeugdbeweging is vaak juist een goeie uitlaatklep.
Toch kunnen sommige zaken nog moeilijk zijn, zoals een vergadering of een cursus. Vaak is een kort uitleefmoment al voldoende. Soms is dat niet genoeg, en dan is het een kwestie van het onderwerp bespreekbaar te maken. Het animatortraject op maat kan een grote hulp zijn.
