Doven en slechthorenden
Dove of slechthorende kinderen zien eruit zoals iedereen. Het is een beperking die niet meteen zichtbaar is op het eerste moment maar die wel erg zware gevolgen heeft voor het kind of de jongere.
Belangrijkste kenmerken
- Zij missen vaak een deel van de communicatie
- Horen vaak hoge en scherpe tonen
- Ze merken heel veel visueel
Belangrijkste tips
- Best één voor één praten tegen een slechthorende
- Gebruik zoveel mogelijk lichaamstaal
- Kijk naar de persoon als je er tegen praat
- Bespreek het met de persoon zelf of met de ouders
What’s in a name?
Dove of slechthorende kinderen zien eruit zoals iedereen. Het is een beperking die niet meteen zichtbaar is op het eerste moment maar die wel erg zware gevolgen heeft voor het kind of de jongere. Slechthorendheid of doofheid kan zich voordoen in verschillende gradaties. Sommige kinderen horen enkel hoge tonen terwijl andere enkel lage tonen horen. Ook kinderen met overgevoelige oren horen tot die doelgroep. Het is belangrijk om te beseffen dat een gehoorapparaat enkel een hulpmiddel is dat geluiden versterkt, dus ook het achtergrondlawaai. Zo'n apparaatje maakt van een slechthorend of doof kind nog geen gewoon kind. Als kinderen al vanaf hun geboorte doof zijn kan het zijn dat ze ook niet kunnen praten. We noemen die kinderen dan doofstom.
Interpreteren van de wereld
Kinderen en jongeren met gehoorproblemen of doofheid hebben het moeilijk met de interpretatie van de wereld om zich heen. Veel gebeurtenissen, zoals een auto die voorbij rijdt, zijn voor hen pas merkbaar op het laatste moment. De wereld komt voor hen vaak onvoorspelbaar en onverwacht over. Dat zorgt ervoor dat kinderen en jongeren in hun situatie zich sneller onveilig gaan voelen of onzeker gaan handelen in bepaalde situaties.
Taalverwerving en gebarentaal
Door het gebrek aan gehoor verloopt ook de taalverwerving moeilijk. Kinderen die doof of slechthorend zijn of worden voor de taalverwerving compleet is, noemen we prelinguale doven. Zij kunnen vaak moeilijk of helemaal niet spreken. Er zijn ook postlinguale doven of slechthorenden. Dat betekent dat zij doof zijn geworden nadat hun taalverwerving voltooid was. Ze zijn opgegroeid in de horende wereld en hebben dus een horende achtergrond. Je kan aan die mensen vaak niet horen dat zij doof zijn omdat hun taalverwerving al voltooid was toen ze doof of slechthorend werden.
Doven en slechthorenden kunnen gebarentaal gebruiken om zich uit te drukken. In Vlaanderen is dat de Vlaamse Gebarentaal. Dat is een echte taal met een eigen grammatica en eigen woordenschat. Je kan alles "zeggen" in gebarentaal. Ook mensen die met doven en slechthorenden omgaan kunnen die gebarentaal aanleren zodat ze makkelijk met elkaar kunnen communiceren. Denk dus maar niet dat die mensen allemaal introvert en stil zijn. Zelfs zonder geluid kan het er bij deze mensen heel luid aan toegaan, alleen via gebaren.
Impliciete communicatie
Heel veel regels, afspraken, groepen worden gevormd door impliciete communicatie. Elk van ons leert op school, thuis en in de vrije tijd zaken bij die meestal niet duidelijk gemaakt worden in formele gesprekken, maar juist in korte opmerkingen of in een grapje met een bepaalde intonatie. Slechthorende kinderen en jongeren worden daarin door hun beperking sterk beperkt.
Volg deze tips
Let op de manier waarop je communiceert
Dove of slechthorende kinderen kunnen gesprekken beter volgen als er maar één persoon aan het woord is. Spreek langzaam en duidelijk. Ga niet schreeuwen. Spreek niet rechtstreeks in het hoorapparaat.
Gebruik pictogrammen of afbeeldingen om je speluitleg te verduidelijken. Je kan gebruikmaken van de pictogrammen op pictogrammendatabank.be.
Het spel voordoen maakt het voor dove of slechthorende leden makkelijker te begrijpen.
Laat je gezicht zien
Zorg steeds dat je gezicht duidelijk zichtbaar is. Vermijd tegenlicht of donkere plaatsen als je met het kind praat. Ook je hand voor je mond houden of kauwen terwijl je spreekt kan zorgen voor vervorming van het gezicht waardoor misinterpretatie kan optreden. Probeer zoveel mogelijk non-verbale communicatie en expressie te gebruiken tijdens het spreken.
Aandacht trekken
Voor je iets zegt kan je best even de aandacht vragen door bijvoorbeeld kort even op de schouder te tikken. Zo weet het kind in kwestie dat er tegen hem/haar iets gezegd zal worden. Als het kind slechthorend is kan het ook voldoende zijn om de naam te noemen aan het begin van het gesprek. Bijkomend kan je aan het begin van het gesprek ook kort het onderwerp vermelden
Blijf praten
Blijf praten, ook al gebruik je gebarentaal. Aan de hand van lichaamstaal kunnen dove of slechthorende kinderen vaak details opvangen.
Vermijd ruis
Vermijd achtergrondlawaai bij een speluitleg. Kinderen met een hoorapparaat kunnen daar last van hebben omdat een hoorapparaat niet alle geluiden filtert.
Vraag om uitleg
Oudere leden met een auditieve beperking kun je gerust zelf vragen hoe ze begeleid willen worden.
Bespreek met de ouders hoe jullie ervoor kunnen zorgen dat hun doof of slechthorend kind zich thuis voelt in de jeugdbeweging
Extra tip
Probeer eens een spel uit waarbij niemand hoort, bijvoorbeeld door iedereen oordopjes in te steken. Kan een leuke ervaring worden!
En leiding met een auditieve beperking?
Voor hen gelden eigenlijk dezelfde tips. Als je medeleiding een auditieve beperking heeft, bespreek dan in het begin van het werkjaar en voor het kamp wat lukt en wat niet. Maak daar goede afspraken over, help elkaar waar nodig en wees vooral eerlijk met elkaar. De leidingskring kan een moeilijke opgave zijn. Probeer als groepsleiding een discussie zo gestructureerd mogelijk te laten verlopen, laat iedereen een voor een aan het woord. Dat zal ook de kwaliteit van jullie vergadering ten goede komen.
Hulp nodig of nuttige info?
- De diversiteitsmedewerker van je organisatie
- Op volgende website kan je de Vlaamse gebarentaal aanleren of kan je het Vlaamse handenalfabet downloaden.
www.vlaamsegebarentaal.be - www.gebaren.ugent.be is een online elektronisch woordenboek van de Vlaamse gebarentaal.
?? - Fevlado is de federatie van Vlaamse dovenorganisaties. Fevlado wil werk maken van gelijkwaardigheid, emancipatie en ontplooiing van dove personen en hun taal, de Vlaamse Gebarentaal, in de samenleving.
www.fevlado.be ??
